Viêm loét đại trực tràng- thể viêm đại tràng nguy hiểm nhất hiện nay

VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG LÀ GÌ?

» Viêm loét đại trực tràng (Ulcerative colitis) là tình trạng viêm mãn tính của đại tràng và trực tràng. Những vết loét tạo ra mủ và chất nhầy, gây đau bụng và đi ngoài.

» Viêm loét đại trực tràng cùng với bệnh Crohn có mối liên quan đến nhau, đều được gọi là bệnh viêm ruột. Nam và nữ có nguy cơ mắc bệnh như nhau. Bệnh này ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi nhưng thường thấy hơn ở những người từ 15 - 35 tuổi hoặc ở một số người trên 60 tuổi. 

» Dựa vị trí viêm loét đại trực tràng được phân thành 5 loại:

Hình ảnh đại tràng

• Viêm loét trực tràng: tổn thương chỉ ở trực tràng.
• Viêm loét trực tràng và đại tràng sigma: tổn thương từ trực tràng đến giữa đại tràng sigma.
• Viêm loét đại tràng trái: tổn thương từ trực tràng lên đến đại tràng góc lách.
• Viêm loét đại tràng phải: tổn thương từ trực tràng lên tới đại tràng góc gan.
• Viêm loét đại tràng toàn bộ: tổn thương từ trực tràng đến manh tràng, có thể có cả phần cuối ruột non.

» Viêm loét đại trực tràng được phân biệt riêng ra so với viêm đại tràng thông thường bởi vì nó có tính chất đặc biệt. Thứ nhất đấy là do ở bệnh này viêm loét đại tràng bao giờ cùng đi kèm với viêm loét trực tràng. Thứ hai, đấy là do nguyên nhân gây bệnh. Cụ thể như sau:

NGUYÊN NHÂN VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG

» Tình trạng này được ghi nhận là bệnh đa gen đa yếu tố, vì vẫn chưa biết được nguyên nhân bệnh chính xác. Các nghiên cứu đã chỉ ra sự liên quan của các yếu tố sau: 

• Viêm loét đại trực tràng có khả năng liên quan đến kích hoạt bất thường của hệ thống miễn dịch trong ruột. Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại vi khuẩn có hại, virus, nấm và những tác nhân gây bệnh từ bên ngoài khác. Thông thường, hệ thống miễn dịch chỉ được kích hoạt khi cơ thể tiếp xúc với những tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân bị viêm loét đại trực tràng, hệ thống miễn dịch được kích hoạt bất thường và mãn tính trong trường hợp không có bất kỳ tác nhân gây bệnh nào được biết đến. Niêm mạc đại tràng trở thành kháng nguyên nên cơ thể tạo ra kháng thể chống lại chính niêm mạc đại tràng của bản thân. Phản ứng kháng thể kháng nguyên xảy ra ở một vùng hoặc toàn bộ niêm mạc đại tràng gây tổn thương viêm loét, đó là hiện tượng "miễn dịch tự miễn".

• Yếu tố di truyền: sự kích hoạt bất thường của hệ thống miễn dịch là do di truyền. Do đó, người thân độ một (anh chị em, con và cha mẹ) của người bệnh có nhiều khả năng mắc bệnh. Đã có nhiều nghiên cứu sử dụng quét kết hợp genome rộng điều tra tính nhạy cảm di truyền trong viêm loét đại trực tràng. Các nghiên cứu này đã phát hiện có khoảng 30 gen có thể làm tăng tính nhạy cảm bao gồm gen thụ thể immunoglobulin FCGR2A, 5p15, 2p16, ORMDL3, ECM1, cũng như các vùng trên nhiễm sắc thể 1p36, 12q15, 7q22, 22q. 

• Một số yếu tố môi trường cũng được cho là góp phần dẫn đến bệnh. Vì đường ruột tiếp xúc với nhiều chất trong chế độ ăn uống, do đó khuyến cáo ăn uống có thể ảnh hưởng đến tình trạng viêm. Ăn nhiều chất béo không bão hòa, thịt đỏ và đồ uống có cồncó thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Phụ nữ dùng thuốc tránh thai có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2,5 lần so với phụ nữ không dùng thuốc tránh thai.

» Phản ứng viêm của hiện tượng “miễn dịch tự miễn” không chỉ ảnh hưởng đến đường ruột mà còn có thể ảnh hưởng đến cả cơ thể. Do đó bệnh viêm loét đại trực tràng ngoài triệu chứng tại đại tràng, nhiều khi chúng ta có thể thấy một số triệu chứng toàn thân khác.

TRIỆU CHỨNG VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG?

» Đau bụng là triệu chứng hay gặp, đau bụng làm bệnh nhân phải đi đại tiện ngay. Mức độ đau khác nhau, từ khó chịu nhẹ đến đau bụng hoặc đau quặn bụng.

Viêm loét đại trực tràng gây đau bụng, đại tiện nhiều lần trong ngày

» Rối loạn phân: đại tiện phân lỏng hoặc có nhầy máu nhiều lần trong ngày, phân có máu đỏ. Nếu bệnh nặng có khi chỉ thấy toàn nhầy máu mà không có phân.Thường có tình trạng mót rặn khi đi đại tiện.

» Sốt hiếm khi xảy ra, thường ở thể tiến triển nặng hoặc thể có biến chứng. 

» Ở trường hợp nhẹ, (chiếm khoảng 60%) người bệnh không có thay đổi về thể trạng, triệu chứng đại tiện dưới 4 lần/ ngày, có thể có hoặc không có máu, không có thiếu máu hay giảm protein máu. Đau bụng nhẹ hoặc chuột rút (cơ đại tràng bị co thắt đột ngột gây ra đau) có thể xảy ra.Bệnh nhân có triệu chứng mót rặn khi đại tiện.

» Nặng hơn, (khoảng 25%) người bệnh có triệu chứng đại tiện dưới 6 lần/ngày, đau bụng vừa, đại tiện phân máu, có thể biểu hiện thiếu máu (không cần truyền máu). Thường kèm theo sốt nhẹ 38 đến 39 ° C (100 đến 102 ° F), giảm protein máu làm người bệnh mệt mỏi.

» Bệnh nghiêm trọng hơn khi (khoảng 15%)người bệnh đại tiện có máu hơn 6 lần/ngày, mót rặn. Cơ thể suy sụp với nhịp tim nhanh, huyết áp hạ, thiếu máu, sốt cao. 

» Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng (chiếm khoảng 10%) người bệnh đại tiện hơn 10 lần/ngày, chảy máu liên tục yêu cầu phải chuyền mãu, nhiễm độc, đau bụng, trướng bụng, và giãn đại tràng. Những người thuộc nhóm này có thể bị viêm lan rộng ra ngoài lớp niêm mạc, gây suy giảm nhu động đại tràng và dẫn đến phình đại tràng, thủng đại tràng có thể xảy ra. Trừ khi được điều trị nếu không sẽ sớm tử vong.

» Vì viêm loét đại trực tràng được cho là có liên quan đến một quá trình viêm nói chung, do đó người bệnh có thể biểu hiện các triệu chứng và biến chứng ngoài đại tràng bao gồm: loét miệng, viêm mống mắt, viêm khớp, viêm da, huyết khối, viêm xơ hóa đường mật.

» Có thể thấy viêm loét đại trực tràng có những triệu chứng đặc trưng riêng và khá nghiêm trọng. Do đó bệnh yêu cầu cần theo dõi thường xuyên.

VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG NGUY HIỂM NHƯ THẾ NÀO?

» Viêm loét đại trực tràng nếu không kiểm soát, vết loét có khả năng ăn sâu hơn vào niêm mạc dẫn đến những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng:

• Xuất huyết đại tràng: Bệnh nhân bị viêm loét trực tràng và viêm loét đại trực tràng giới hạn ở đại tràng sigma có tiên lượng khá tốt. Điều trị ngắn hạn định kỳ bằng cách sử dụng thuốc uống kết hợp ăn uống có thể là đủ. Biến chứng nghiêm trọng rất hiếm ở những bệnh nhân này. Ở những người có tình trạng viêm rộng hơn, mất máu từ ruột bị viêm có thể dẫn đến thiếu máu và có thể phải điều trị bằng bổ sung sắt hoặc thậm chí truyền máu. Thiếu máu gây tình trạng mệt mỏi, kéo dài có thể ảnh hưởng tới thần kinh, tim mạch, nội tiết, sinh dục…

• Trong trường hợp tình trạng viêm trở nên rất nghiêm trọng, đại tràng bị dãn nở đến một kích thước lớn gây ra giãn đại tràng cấp tính. Người bệnh bị giảm cân, sốt, đau bụng, chướng bụng, mất nước và suy dinh dưỡng. Trừ khi người bệnh kịp thời dùng thuốc, nếu không phẫu thuật thường là cần thiết để ngăn ngừa thủng đại tràng.

• Thủng đại tràng: là một biến chứng cực kỳ nguy hiểm, vì có thể dẫn đến viêm phúc mạc, sốc nhiễm khuẩn và nguy cơ tử vong rất cao, nhất là người có tuổi. Người bệnh cần được cấp cứu kịp thời nếu không sẽ dẫn đến tử vong.

• Nguy hiểm nhất đấy là tình trạng ung thư đại tràng. Nguy cơ ung thư bắt đầu tăng sau 8-10 năm mắc bệnh. Nguy cơ ung thư tăng theo vị trí viêm. Ở những người bị viêm loét đại trưc tràng, nguy cơ ung thư không tăng lên đáng kể. Ở những người bị viêm loét toàn bộ đại trực tràng nguy cơ ung thư là cao nhất.Vì có nguy cơ cao ung thư, do đó người bệnh viêm loét đại trực ràng được khuyến cáo đi kiểm tra sau 8 năm mắc bệnh. Trong đợt kiểm tra này, các mẫu mô được đem sinh thiết để xác định nguy cơ tiền ung thư. Khi những thay đổi tiền ung thư được tìm thấy, phẫu thuật có thể cần thiết để ngăn ngừa ung thư đại trực tràng.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHẨN ĐOÁN VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG

» Chẩn đoán viêm loét đại tràng được gợi ý bởi các triệu chứng đau bụng, chảy máu trực tràng và tiêu chảy. Vì không có tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán, chẩn đoán cuối cùng dựa vào triệu chứng, hình ảnh niêm mạc đại tràng qua nội soi, các đặc điểm mô học của sinh thiết niêm mạc đại tràng và xét nghiệm phân, xét nghiệm máu. 

» Chẩn đoán chủ yếu dựa vào các triệu chứng lâm sàng và các biểu hiện đặc trưng khi nội soi đại trực tràng kết hợp với sinh thiết.  Để củng cố cho chẩn đoán xác định, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân làm thêm một số xét nghiệm như: xét nghiệm phân, xét nghiệm máu, sinh hóa. Chụp X-quang khung đại tràng, nội soi đại tràng và sinh thiết niêm mạc đại tràng được xem là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất. Cụ thể:

• Chụp X-quang khung đại tràng chỉ cho chẩn đoán chính xác trong trường hợp bệnh tiến triển nặng. Lúc này hình ảnh X-quang cho thấy đại tràng dạng ống chì, hình ảnh giả polyp, hẹp đại tràng, phình dãn đại tràng.

• Xét nghiệm tốt nhất để chẩn đoán viêm loét đại trực tràng vẫn là nội soi . Nội soi đại tràng đầy đủ đến manh tràng và hồi tràng chỉ được thực hiện nếu chẩn đoán bệnh không rõ ràng. Thông thường soi từ trực tràng đến đại tràng sigma là đủ để chẩn đoán. Bác sĩ có thể chọn giới hạn phần nội soi nếu gặp phải viêm đại tràng nặng để giảm thiểu nguy cơ thủng đại tràng. Kết quả nội soi trong viêm loét đại trực tràng sẽ cho thấy phần đại tràng bị viêm loét, đồng thời là hình ảnh niêm mạc phù nề sung huyết, mủn, những ổ loét, không thấy mạch máu dưới niêm mạc, dễ chảy máu. Các mẫu mô nhỏ có thể được lấy trong quá trình nội soi để sinh thiết xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.

• Sinh thiết được thực hiện để chẩn đoán xác định viêm loét đại trực tràng và phân biệt với bệnh Crohn, vì điều trị của chúng có điểm khác nhau.  Sinh thiết cho thấy sự biến dạng của biểu mô, cấu trúc khe tuyến bất thường, áp xe, xuất huyết… Trong trường hợp nội soi không rõ ràng, phân tích mô bệnh học thường đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định chẩn đoán.

• Các mẫu phân được thu thập phân tích để loại trừ nhiễm trùng và ký sinh trùng, vì chúng có thể gây ra viêm đại tràng có triệu chứng tương tự như viêm loét đại trực tràng.

• Xét nghiệm máu có thể cho thấy thiếu máu, số lượng bạch cầu tăng cao, tốc độ máu lắng tăng, protein C tăng cho thấy có quá trình viêm.Thiếu máu, đặc biệt là ở những người bị đau bụng và tiêu chảy mãn tính sẽ làm tăng nghi ngờ là do viêm loét đại trực tràng hoặc do bệnh Crohn. 

• Các nghiên cứu điện giải và xét nghiệm chức năng thận được thực hiện, vì tiêu chảy mãn tính có thể gây hạ kali máu và viêm thận.

» Bệnh dễ nhầm lẫn với viêm loét đại trực tràng nhất là bệnh Crohn, vì cả hai đều là bệnh viêm ruột có thể ảnh hưởng đến đại tràng với các triệu chứng tương tự. Điều quan trọng là phải phân biệt các bệnh này vì điều trị của chúng có sự khác nhau. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, không thể phân biệt được 2 bệnh này, lúc này bệnh được phân loại là viêm đại tràng không xác định.

» So sánh thì viêm loét đại trực tràng tuy nguy hiểm nhưng vẫn dễ kiểm soát và điều trị hơn so với viêm Crohn. Nhưng điều đó cũng không hề dễ dàng.

ĐIỀU TRỊ VIÊM LOÉT ĐẠI TRỰC TRÀNG

Điều trị viêm loét đại trực tràng bao gồm 2 loại, dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

Điều trị bằng thuốc:

Vì viêm loét đại trực tràng là bệnh liên quan đến tự miễn dịch, do đó nó có khả năng tái lại. Mục tiêu điều trị bằng thuốc là 1) khỏi triệu chứng, 2) ngăn ngừa tái lại, 3) và 4) giảm thiểu nguy cơ ung thư.

» Tây y điều trị viêm loét đại trực tràng bao gồm 1) các chất chống viêm như hợp chất 5-ASA, corticosteroid toàn thân , corticosteroid tại chỗ và 2) chất điều hòa miễn dịch. Những thuốc này có khá nhiều tác dụng phụ, do đó Tây y có thêm một mục tiêu nữa đấy chính là giảm thiểu tác dụng phụ trong điều trị.

»Thuốc chống viêm làm giảm tình trạng viêm của ruột. Các loại thuốc chống viêm được sử dụng trong điều trị viêm loét đại tràng là: các hợp chất 5-ASA , nếu người bệnh không đáp ứng với các hợp chất này thì sẽ chuyển sang dùng corticosteroid.

• Tác dụng phụ của hợp chất 5-ASA có thể có bao gồm: dị ứng (gây tiêu chảy cấp tính nặng hơn, chuột rút và đau bụng có thể xảy ra đôi khi có thể đi kèm với sốt, phát ban và khó chịu), làm giảm khả năng sinh sản của nam giới, thận trọng sử dụng ở những bệnh nhân viêm thận vì chúng có gây ảnh hưởng thận. 

• Tác dụng phụ của corticosteroid phụ thuộc vào liều lượng và thời gian sử dụng. Thời gian sử dụng ngắn thì tác dụng tốt và tác dụng phụ nhẹ. Dùng thời gian dài, liều cao corticosteroid thường gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm làm tròn khuôn mặt (mặt trăng), mụn trứng cá , tăng lông trên cơ thể, tiểu đường , tăng cân , huyết áp cao , đục thủy tinh thể , tăng nhãn áp , tăng nhạy cảm với nhiễm trùng, yếu cơ , trầm cảm, mất ngủ, thay đổ tâm trạng, thay đổi tính cách, khó chịu và loãng xương với nguy cơ gãy xương cột sống kèm theo. Trẻ em dùng corticosteroid có thể bị tăng trưởng chậm lại. Biến chứng nghiêm trọng nhất từ việc sử dụng corticosteroid lâu dài là hoại tử vô khuẩn khớp hông. Hoại tử vô khuẩn có nghĩa là chết mô xương, nếu nghiêm trọng cần thiết phải phẫu thuật thay thế khớp hông. Ngừng sử dụng corticosteroid đột ngột có thể gây ra suy thượng thận. Ngay cả sau khi ngừng sử dụng corticosteroid, tuyến thượng thận vẫn cần thời gian phục hồi trong vài tháng đến hai năm. 

» Thuốc điều hòa miễn dịch là thuốc ức chế hệ thống miễn dịch của cơ thể (vì ở người bệnh viêm loét đại tràng có sự hoạt động bất thường của hệ thống miễn dịch)  bằng cách giảm các tế bào chịu trách nhiệm miễn dịch hoặc can thiệp vào các protein quan trọng trong việc thúc đẩy viêm. Thuốc điều hòa miễn dịch được sử dụng ở bệnh nhân viêm loét đại tràng nặng không đáp ứng với các chất chống viêm. Hệ thống miễn dịch của cơ thể có vai trò bảo vệ cơ thể chống lại vi khuẩn, virus, nấm và tác nhân gây bệnh từ bên ngoài khác. Thuốc ức chế miễn dịch sẽ làm cơ thể dễ bị nhiễm trùng dẫn đến: viêm gan, viêm tụy, viêm phổi, suy giảm khả năng sinh sản ở nam giới...Ở mức độ nặng cũng có khả năng gây nguy hiểm đến tính mạng.

» Có thể thấy Tây y chữa bệnh viêm loét đại trực tràng có rất nhiều tác dụng phụ. Chính vì vậy mà Phương Đông đại tràng đi theo một hướng đi khác.

• Tăng cường nuôi dưỡng, băng bó niêm mạc bị tổn thương để tránh tổn thương bồi phụ, chống kích thích, xuất tiết tại chỗ.
• Kích thích phục hồi niêm mạc đại tràng trong thời gian ngắn bằng cách tăng miễn dịch tại chỗ để cơ thể tự đề kháng và loại bỏ nguyên nhân gây bệnh, lưu ý rằng cái này hoàn toàn khác ức chế miễn dịch như Tây y.
• Ngăn ngừa quá trình thoái biến niêm mạc lâu ngày gây ưng thư hóa

Phẫu thuật:

» Phẫu thuật viêm loét đại tràng thường bao gồm cắt bỏ đại tràng và trực tràng. Cắt bỏ đại tràng và trực tràng là cách chữa trị vĩnh viễn duy nhất cho viêm loét đại tràng, đồng thời loại bỏ được nguy cơ ung thư. Phẫu thuật sẽ dựa vào phần đại tràng bị viêm loét, có thể chỉ cần cắt bỏ trực tràng và một phần đại tràng, có thể yêu cầu cắt toàn bộ đại trực tràng. 

» Phẫu thuật bao giờ cũng có những rủi ro nhất định, đồng thời việc mất một đoạn ruột bao giờ cũng có ảnh hưởng đến chức năng bình thường của ruột gây tiêu chảy, đau, hay buồn đi...Do đó phẫu thuật thường chỉ được chỉ định trong trường hợp:  

• Bệnh nhân bị biến chứng giãn đại tràng, thủng đại tràng.
• Chảy máu ồ ạt mà điều trị nội khoa thất bại.
• Bệnh nhân có nguy cơ tiền ung thư hoặc bị ung thư hóa
• Bệnh nhân đã có nhiều năm bị viêm đại tràng nặng và đáp ứng kém với thuốc.

» Ngoài ra, khuyến cáo rằng bệnh nhân nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh, giàu trái cây, rau, ngũ cốc, thịt nạc, đậu, cá, trứng, các loại hạt. Bệnh nhân cũng nên cố gắng hạn chế đồ ăn kích thích với cơ thể, thực phẩm có chất béo bão hòa cholesterol cao. 

» Trên đây là tất cả những thông tin cần biết về viêm loét đại trực tràng. Bây giờ bạn đã hiểu vì sao chúng ta không gộp chung viêm đại tràng và viêm loét đại tràng chưa!

TPBVSK Phương Đông Đại Tràng 

Phương Đông đại tràng là TPBVSK chứa thành phần chính là Ngải tiên, Hoài sơn, Ý dĩ, Bòn bọt, Actiso, Bạch thược:

• Hỗ trợ tăng cường sức khỏe đường tiêu hóa
• Hỗ trợ giảm các triệu chứng viêm đại tràng cấp và mãn tính, viêm đại tràng đau quặn bụng, rối loạn tiêu hóa, khó tiêu, đau bụng đi ngoài nhiều lần

Thực phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.